صدرالمتالهین از تولد در شیراز تا رحلت در سفر حج
تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۶۰۵۶۹
صدرالمتألهین شیرازی از جمله فیلسوفانی است که در جریان فکر فلسفی در جهان اسلام، سخن نو و تازه گفته و مسائل جدیدی مطرح کرده است.
به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، صدرالمتألهین شیرازی از جمله فیلسوفانی است که در جریان فکر فلسفی در جهان اسلام، سخن نو و تازه گفته و مسائل جدیدی مطرح کرده است. ملاصدرا با قرآن مجید و روایات مأنوس بود و از آنها برای حل مسایل فلسفی اش استمداد کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام، مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتألهین، یکی از برترین فیلسوفان ایرانی در چند قرن اخیر است. او در نتیجه‌ی سال‌ها تفکر و جست‌وجو، فلسفه‌ای به نام حکمت متعالیه را بنیان‌گذاری کرد که پس از او توسط عالمان مسلمان گسترش یافت.
ملاصدرا در طول زندگی خود حدود چهل کتاب در حوزه‌هایی نظیر فلسفه، عرفان و علوم دینی نوشت و شاگردانی چون فیض کاشانی و عبدالرزاق لاهیجی را تربیت کرد. جایگاه والای او به دلیل خدمات علمی و فلسفی متعددی بود که به جامعه‌ی ایرانی – اسلامی عرضه کرد.
زندگینامه ملاصدرا و کسب علم ملاصدرا
پدر ملاصدرا، ابراهیم قوامی شیرازی از وزیران دولت فارس و از خاندان محترم قوامی بود که با همه مال و منال و اعتبار و کسب و شغلش، صاحب فرزند نمی شد. او برای اینکه صاحب فرزند گردد، به درگاه خدا نذرو نیاز نمود تا در صورتی که خداوند به او پسری صالح و موحد ببخشد، به فقیران و اهل علم بسیار کمک کند. خداوند پسری به او داد که نام او را محمد گذاشتند اما او را «صدرا» می خواندند.
از آن جا که ملاصدرا تک فرزند یک خانواده ثروتمند و صاحب منصب بود، از امکانات بسیاری برای تحصیلات برخوردار بود. او ابتدا دو سال در مکتب‌خانه ملااحمد در محله قوام به یادگیری خواندن و نوشتن و قرائت قرآن پرداخت. سپس ملاعبدالرزاق ابرقویی به صورت خصوصی و خانگی، صرف و نحو عربی را به او آموزش داد. تا این که حوادثی زندگی او را مختل کرد؛ استادش، ملّا عبدالرزاق پس از مدتی درگذشت و صدرا را به سوگ و عزا نشاند. علاوه بر آن، وفات شاه طهماسب یکم و حکومت شاه اسماعیل دوم صفوی موجب هرج و مرج و ناامنی‌هایی در کشور شد. ابراهیم قوام از ترس جان و مال، به همراه خانواده‌اش به جنوب خلیج فارس کوچ کرد. این حوادث جریان تحصیل محمد را برای مدتی دچار وقفه کرد.
مدتی بعد حاکم شیراز به فرماندهی قزوین منصوب شد. از آن جا که ابراهیم قوام، پدر ملاصدرا، وزیر و ملازم او بود، به همراه پسرش به قزوین مهاجرت کرد. از آن پس بخش عمده‌ی تحصیلات محمد در پایتخت آن زمان، یعنی قزوین آغاز شد. او در آنجا با دانشمندانی چون شیخ بهایی و میرداماد آشنا و پس از مدتی با هوش و درایت فراوانش، سردمدار شاگردان آنها شد.
هنگامی که شاه عباس صفوی پس از اسماعیل دوم به پادشاهی رسید، پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد. به دنبال این واقعه، میرداماد و شیخ بهایی به همراه شاگردان خود به اصفهان رفتند و بساط تدریس و تحقیق را در آنجا آغاز نمودند. صدرالمتالهین که در آن زمان حدود بیست و یک سال سن داشت، از تحصیل بی‌نیاز شده و به دنبال یافتن مبانی جدیدی در فلسفه و ایجاد مکتبی خاص بود. او در این دوران دائما مطالعه می‌کرد و از این طریق به عقایدی رسیده بود که با افکار استادانش مغایرت داشت.
شاگردان معروف ملاصدرا
فیض کاشانی
فیّاض لاهیجی
ملاحسین تنکابنی
حکیم ملامحمد آقاجانی
تدریس و تبعید ملاصدرا
صدرالمتالهین پس از آن که به درجه اجتهاد رسید، به عنوان ملاصدرا شناخته شد. او در مدرسه‌ی خواجو اصفهان به تدریس علوم فقهی پرداخت؛ اما از آنجا که در موارد مختلفی با سایر فقها اختلاف داشت، به بدعت و کفر در دین محکوم شد. در نتیجه‌ی این محکومیت، مردم و فقها خواهان اخراج او از اصفهان و مدرسه‌ی خواجو شدند. در نتیجه‌ی این رفتارها، ملاصدرا از اصفهان خارج شد.
صدرالمتالهین پس از این حوادث با دلشکستگی به شهرستان کهک در قم سفر کرد. او حدود ۵ تا ۷ سال در این شهرستان اقامت داشت. شایعه‌های پیرامون او تا اندازه‌ای بود که هرگاه به حوزه‌های علمی کَهَک سر می‌زد، اجازه ورود نمی‌یافت و مرتد خوانده می‌شد. ملاصدرا در نتیجه افسردگی و شکستی که در نتیجه این رفتارها به آن دچار شده بود، درس و بحث را رها کرد.
او درباره این دوران در مقدمه کتاب اسفار نوشت: «عمر خود را صرف ریاضت، روزه و عبادت کردم تا با استفاده از این فرصت جبری بتوانم مقامات معنوی و عرفانی را با شتاب بیشتری طی کنم و به درجات بالای معنویت و قداست برسم.»
دوران انزوای ملاصدرا در این مدت، از جهاتی دوران طلایی معنویات او بود. او توانست با وجود اندوه و تنهایی مادی، به مراحل مختلف کشف و شهود برسد و حقایق فلسفی ذهنش را تکمیل کند. در نتیجه‌ی این دستاوردها، مفاهیم حکمت متعالیه او کامل و همراه با جزئیات و تمثیل‌های بیشتری شد.
علاوه بر این در همان‌جا شاگردانی پرورش داد که به مفاهیم او علاقه‌مند بودند و برای یادگیری آنها به نزدش می‌آمدند. آموزش‌های او بیشتر شامل فلسفه و باورهای ابن سینا، شهاب الدین سهروردی و ابن عربی بود.
پس از مدتی، صدرالمتالهین به دعوت الله وردی خان، حاکم فارس، به فکر بازگشت به شیراز افتاد. االله‌وردی خان در حال ساخت مدرسه‌ای فلسفی بود که اندکی بعد درگذشت و فرزندش، امام قلی‌خان، مدرسه خان را بنابر وصیت پدرش به اتمام رساند. او اکنون تمایل داشت آن را مکانی برای آموزش علوم مختلف از جمله فلسفه در شیراز قرار دهد. به همین دلیل از ملاصدرا که اکنون در تبعید و انزوا به سر می‌برد دعوت کرد تا برای تدریس و مدیریت مدرسه، به زادگاهش برگردد. او در همین راستا حکم رفع تبعید ملاصدرا را از شاه عباس گرفت و اتهامات و ادعاهای علیه او را باطل کرد.
درخشان‌ترین دوران زندگی ملاصدرا، دوره‌ای بود که پس از تبعیدی طولانی به شیراز بازگشت. او بلافاصله پس از بازگشت، تدریس در مدرسه خان را آغاز کرد. در این مدرسه دروسی نظیر حکمت و فقه، ریاضی، شیمی، ادبیات و نجوم تدریس می‌شد و با وجود اساتید برجسته‌ای چون ملاصدرا، کم‌کم ارزش علمی بالایی گرفت و حتی از مدرسه خواجوی اصفهان فراتر رفت. الله وردی خان و فرزندش، با ساخت این مدرسه، دانشگاهی نوین را در ایران ایجاد کردند که به ترویج علوم مهم و ارزشمندی اختصاص داشت.
صدرالمتالهین بسیاری از کتاب‌های مهمش را در این دوران نوشت. او در مقدمه کتاب سه اصل که در شیراز به نگارش درآورد، به عالمان و فقیهان زمان خود حمله کرد و به انتقاد از رفتارهای نادرست آنها پرداخت. از این مقدمه چنین استنباط می‌شود که ملاصدرا حتی پس از رفع تبعید و اثبات ادعاهای نادرست، همچنان زیر فشار بدگویی‌ها و دشمنی همشهریان خود بود، با این حال مقاومت کرده و حتی از آنها انتقاد می‌کرد.
سال های پایانی عمر ملاصدرا
ملاصدرا شش بار پای پیاده به حج رفته بود. هفتمین بار در سن 70 سالگی با شوق عجیبی قصد این سفر کرد. ملاصدرا در راه به خودش می اندیشید، به عمری که سرکرده بود؛ به فرصت هایی که از دست داده بود به کارهایی که کرده بود: نوشتن بیش از 50 کتاب و رساله، نقد و رد اصول معتبر و معروف فلسفی زمان و بنیان نهادن اصول جدید؛ پرورش تعداد زیادی شاگرد. ملاصدرا در آخرین سفر حج دچار بیماری شد و دار فانی را وادع گفت.
پس از آن‌که ملاصدرا در بصره درگذشت، خانواده و دوستان او بنابر سنت آن زمان، پیکر او را به نجف منتقل کردند. از آنجا که او عالم و عارفی بزرگ و شناخته شده بود، به گفته نوه‌اش، در سمت چپ صحن مقدس حضرت علی(ع) در نجف دفن شد.
آثار ملاصدرا
از معروف‌ترین آثار ملاصدرا «اسفار اربعه» است که حواشی زیادی بر آن نوشته شده است که امور عامه، علم طبیعی، علم الهی و علم‌النفس را شامل می‌شود. اثر دیگر وی المبدا و المعاد است که در آن کوشش شده اهل تحقیق و بحث را با مسلک عرفان جمع کند.
از دیگر آثار ملاصدرا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه
اسرار آیات و انوار النبیات
المشاعر که به روش عرفانی نگاشته شده است
الحکمته الشریعه که به طریق عرفانی نوشته شده
شرح الهدایه الاثیرایه که در روش مشاء آمده است
شرح الهیات شفا، که در کتاب شیخ است
رساله الحدوث در اثبات عالم
رساله اتصاف ماهیه بالوجود در مورد اصالت ماهیت و وجود
رساله التشخص
رساله سریان الوجود
رساله حرکت جوهری
مفاتیح الغیب همراه با شرح اصول کافی
تفسیر قرآن کریم که ناتمام ماند
جواب المسائل فی بدو وجود انسان، جواب پرسش‌های مربوط به پیدایش انسان در آن آمده است.
پایان پیام/47
منبع: شبستان
کلیدواژه: نتیجه ی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۶۰۵۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تبریک تولد نوید محمدزاده به همسرش | عکس
به گزارش همشهری آنلاین، نوید محمدزاده تصویری از همسرش، فرشته حسینی را در صفحه شخصی‌اش منتشر کرد و تولد او را تبریک گفت. نوید محمدزاده و فرشته حسینی هر دو در سریال مافیایی «جنگل آسفالت» که هر هفته از شبکه نمایش خانگی منتشر می‌شود، حضور دارند.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است